Scenario 3: arrestantengroep draaien na een voorbereide actie

In dit geval zijn er een aantal voorbereidingsmaatregelen die je moet treffen voordat de eigenlijke actie of demo plaatsvindt:

• advocaat vinden (doe dit op tijd zodat je niet op het laatste moment nog moet gaan stressen als degene die je dacht te vragen niet kan) en informeren over doel en aard van de actie. Tegenwoordig is het verstandig naast het regelen van een strafrechtadvocaat ook na te denken over een vreemdelingenrechtadvocaat, omdat steeds vaker NN’ers in vreemdelingenbewaring (dreigen te) worden gezet.
• arrestantenflyers maken. In geval van een actie met verzamelpunt en genoeg voorbereidingstijd kan je een langere flyer maken, als je de flyer pas op de actie of demo zelf uitdeelt moet ‘ie veel korter zijn. De flyer kan mensen informeren over hun rechten in de bak, bijvoorbeeld over het zwijgrecht. Ook hier geldt weer: informeer mensen ook over een eventueel vreemdelingenrechtelijk traject. Dit is heel anders dan het strafrechtelijke traject.
• arrestantenlijsten maken/printen. Voorbeelden hiervan vind je op de gezamenlijke website van de arrestantengroepen, www.arrestantengroep.org. Belangrijk is dat mensen het nummer onthouden dat voor hun (bij)naam staat. Zo kunnen arrestant, advocaat en arrestantengroep in het geval iemand NN blijft communiceren met een nummer in plaats van een naam.
• op tijd op het verzamelpunt zijn met arrestantenlijst, flyers, viltstiften en pennen, mensen de lijsten laten invullen en zorgen dat ze de naam en het nummer van de advocaat (en de arrestantengroep) ergens op hun lichaam schrijven.
  Benadruk ook dat mensen zich, als ze niet worden opgepakt, afmelden bij de arrestantengroep, zodat zo snel mogelijk wordt wie wel en niet vastzit. Kijk als er tijd is de lijsten ook even na of alles duidelijk is.

Tijdens de actie of demo moeten de volgende dingen gedaan worden:

• regel één of meerdere personen die op een rustige en veilige plek gaan zitten met de arrestantentelefoon, pen en papier, een goeie wifi-verbinding en eventueel een computer, zodat bijvoorbeeld via een website of sociale media mensen op de hoogte kunnen worden gehouden. Veilig betekent dat de politie niet zal komen invallen en een voorverzamelplek waar ook de activisten voorverzamelen is dus geen veilige plek.
• probeer altijd spotters te regelen die in de gaten houden of mensen worden opgepakt. Laat ze dit doorbellen naar degene met de telefoon.

Nadat mensen zijn opgepakt:

• inventariseren wie er meegenomen is en waarom.
• zodra je een beetje duidelijk hebt wie er vast zit(ten) bel je de advocaat om deze op de hoogte te stellen. Kijk op de arrestantenlijst of degene die gearresteerd is heeft gevraagd iemand te bellen (ouders, familie, vrienden). Let op, soms weet je niet of iemand wel of niet zijn of haar naam zal zeggen, wees dus voorzichtig en noem geen namen over de telefoon. Zeg familie of vrienden ook alvast dat wanneer de gearresteerde vrij komt, deze de arrestantengroep zo snel mogelijk moet laten weten dat hij of zij vrij is.

De eerste paar uur betekenen vooral afwachten, maar ten opzichte van de praktijk tot nu toe is er wel een belangrijke verandering wat betreft de bijstand van een advocaat. Voorheen had een gearresteerde pas recht op een advocaat wanneer hij of zij in verzekering werd gesteld. Tegenwoordig moet de politie er voor zorgen een advocaat 2 uur (vanaf het moment van de piketmelding) de tijd te geven een arrestant, die in verzekering kan worden gesteld en die daar uitdrukkelijk om heeft gevraagd te bezoeken, vóórdat een eerste verhoor mag plaatsvinden. Dus als mensen er op blijven hameren dat ze hun advocaat willen zien, moet de politie hier aan mee werken. Het kan wel zo zijn dat je dan uiteindelijk langer vastzit dan iemand die niet uitdrukkelijk om bezoek van een advocaat voorafgaand aan het verhoor heeft gevraagd! Omdat je echter niets gaat verklaren wordt daarom afgeraden om dit te doen, het verlengt de tijd dat je vastzit nodeloos.

Daarentegen kan een advocaat bij het verhoor, sinds 2015 mogelijk, wel een verschil maken. Adviseer daarom activisten dat ze geen piketadvocaat nemen, maar vragen om hun eigen advocaat. En dat ze zich daarbij niet laten ontmoedigen door smoesjes van de politie dat de politie dit niet kan regelen of dat het activisten geld gaat kosten. Laat de activisten ook weten dat ze steeds opnieuw om de eigen advocaat vragen, zowel voor het eerste verhoor, als ondersteuning tijdens het eerste verhoor en bij inverzekeringstelling opnieuw!

Deze eerste uren zijn voor de arrestantengroep altijd meer of minder chaotisch. De arrestantengroep wordt waarschijnlijk veel gebeld door mensen die informatie hebben of willen en de arrestantengroep moet er achter zien te komen hoeveel mensen er vastzitten en wie deze mensen zijn.

Als duidelijk wordt dat mensen niet na 6 of 12 uur vrijgelaten worden (de 6 of 12 uur gelden alleen voor overtredingen en misdrijven van de lichtere categorieën waar je dus niet voor in verzekering kan worden gesteld), zijn ze hoogstwaarschijnlijk in verzekering gesteld of in vreemdelingenbewaring terechtgekomen.

Als het niet zo is dat eigen advocaten voor een piketbezoek zijn ingeschakeld begint een soms frustrerende zoektocht naar de piketadvocaten van die dag. In ieder piketrayon zijn lijsten met piketadvocaten in omloop (eventueel verkrijgbaar via een bevriend advocatenkantoor), maar het op deze manier opsporen van de juiste advocaat heeft een aantal nadelen. Zo wordt er heel veel geruild en blijkt uiteindelijk de helft van de mensen van de lijst die dag helemaal geen piket te draaien en je moet heel vaak je verhaal afdraaien, wie je bent, waarom je belt etc., vaak met mager of langzaam resultaat. Ook zitten sommige advocaten helemaal niet op je te wachten. Ze vertrouwen het niet of zijn bang dat ze hun zaak kwijtraken. Het is dus heel belangrijk dat als je dit doet, je goed voorbereid bent, je je woordje klaar hebt en altijd netjes blijft. Anders kan je het verpesten voor toekomstige gevallen. Een andere manier om de juiste piketadvocaat te vinden is het bellen van de piketcentrale (de juiste telefoonnummers vind je voorin dit draaiboek). Deze heeft een lijst waarop staat welke advocaat welke arrestant heeft bezocht. Je moet dan of een naam en/of geboortedatum hebben, of vragen of er gezocht kan worden naar NN’ers. Soms heb je geluk en kan de telefonist van de centrale, als je één persoon hebt gevonden, zien dat er medeverdachten zijn. Je hebt dan in één klap een hele lijst van namen of NN-nummers en bijbehorende piketadvocaten.

Ook voor het bellen naar de piketcentrale geldt weer: doe dit voorbereid en heb je zegje klaar voor het geval men vraagt van welke organisatie je eigenlijk bent en waarom je belt. Als je je niet zeker genoeg voelt, schroom dan niet iemand anders te vragen.

Heb je eenmaal de juiste advocaat te pakken, leg deze dan uit waarom je belt en wat je graag wil weten. Je kunt je ook aanbieden als contactpersoon. Nogmaals, blijf netjes, als de advocaat niets wil zeggen is dat zijn of haar goed recht, je kunt beter later nog eens terugbellen of een andere advocaat vragen te bellen dan die persoon tegen je in het harnas te jagen. Meestal gaat het echter goed, soms zijn advocaten ook juist heel geïnteresseerd in het fenomeen arrestantengroep. Het moeilijke is dat je in principe vaak een ‘eigen’ advocaat geregeld hebt om alle arrestanten te vertegenwoordigen en dat je uiteindelijke doel is iedereen bij die advocaat te krijgen. Maar als iemand tevreden is met de piketadvocaat moet dat natuurlijk ook kunnen.

Zet eventueel een update op een website of sociale media of op de website van de landelijke arrestantengroepen (www.arrestantengroep.org) om mensen te informeren. Je kunt het telefoonnummer van de arrestantengroep erbij zetten bijvoorbeeld, maar door zoveel mogelijk op een website of sociale media te zetten voorkom je dat je platgebeld gaat worden.

Vraag zowel de voorkeursadvocaat als de eventuele piketadvocaten je te bellen zodra hij of zij op bezoek is geweest. Hopelijk krijg je dan een idee waarvoor iemand wordt vastgehouden en of het nog lang gaat duren. Soms kan het even duren voordat de advocaat iets laat horen, maar meestal heeft dat een reden. Zorg er in ieder geval voor dat er maar één persoon contact onderhoudt met de advocaat, dat voorkomt irritaties en onduidelijkheden. Wanneer je het contact overdraagt aan iemand anders zorg er dan voor dat dit goed gebeurt en dat die persoon alles weet wat jij weet. Hou goed bij wat er met wie aan de hand is, zodat je niet in de war raakt.

Kijk op de arrestantenlijst wat er voor wie gedaan moet worden. Ook hier moet je je soms goed op voorbereiden, bijvoorbeeld als je de moeder of vader van iemand moet bellen.

Op een gegeven moment is min of meer duidelijk wie er vast zit, bij welke advocaat mensen terecht zijn gekomen, waarvoor ze worden vastgehouden en waar ze zitten. Je kunt de volgende dingen doen:

• een lawaaidemo organiseren.
• arrestantenpakketjes langsbrengen. Als mensen op een politiebureau zitten is de kans klein dat ze het pakketje zullen krijgen tijdens hun verblijf daar, maar het is wel zo dat ze het pakketje zullen krijgen als ze na een voorgeleiding naar een huis van bewaring gebracht worden (wat natuurlijk niet te hopen valt). Let wel op, op de dag van de voorgeleiding worden mensen al heel vroeg naar de rechtbank gebracht. Als je wil dat ze hun pakketje zullen krijgen moet je dit dus wel minimaal de dag voor de voorgeleiding langsbrengen. Op sommige plekken kan je alleen lectuur en kleding brengen, op andere ook eten. Veel veganisten krijgen vaak geen veganistisch eten in de cel, maar kunnen soms wel eten van buiten (mits op bepaalde wijze verpakt) krijgen. Probeer dus ook eten langs te brengen.
• en natuurlijk, zoals de hele tijd, bijhouden wat er met wie aan de hand is en hierover updates geven op een website of sociale media en/of aan de contactpersonen van de gearresteerden.

Vaak komen mensen, als ze niet in vreemdelingenbewaring gesteld worden, binnen drie dagen weer vrij. Een enkele keer wordt de inverzekeringstelling verlengd (je kunt dan nog eens drie dagen vastgehouden worden) of wordt iemand in bewaring gesteld na de voorgeleiding, wat betekent dat diegene wordt overgeplaatst naar een huis van bewaring. Als iemand in vreemdelingenbewaring belandt of in een huis van bewaring kan diegene bezoek krijgen en boeken, kleren, post en geld ontvangen. Hoe, wanneer en hoe vaak verschilt per plek. Je kunt voor de juiste informatie wat dat betreft het beste bellen met de desbetreffende plek (voor adressen en telefoonnummers zie www.dji.nl).

Terug naar inhoudsopgave