Het is nog niet veel gebeurd, maar ook activisten kunnen worden aangeduid als ‘Veelpleger’, ‘Zeer Actieve Veelpleger’ en ‘Stelselmatige Dader’. Justitie hanteert speciale richtlijnen voor de vervolging van mensen met zo’n stempel. Het indelen in deze categorieën vindt zijn oorsprong in het willen aanpakken van wat men ooit noemde ‘draaideurcriminelen’, meestal verslaafde mensen die vaak voor korte straffen in de bajes zaten.
In de loop der jaren is het daaruit voortgevloeide beleid uitgebreid naar een steeds grotere groep mensen, en tegenwoordig kan iedereen die aan de puur cijfermatige criteria voldoet ermee te maken krijgen. Het maakt dus niet uit waarvoor je bent opgepakt en veroordeeld.
Essentie van de strafvordering is dat er niet wordt uitgegaan van de zaak waarvoor je op dat moment voorkomt, maar dat wordt uitgegaan van je hele justitiële documentatie en andere aangelegde dossiers. Dit wordt genoemd: de persoonsgerichte aanpak.
Sinds december 2009 beschikt Nederland in alle politieregio’s over zgn. veiligheidshuizen. In deze veiligheidshuizen wordt o.a. overleg gevoerd over veelplegers in de regio. Bij dit overleg zitten alle ‘ketenpartners’, zoals bijv. politie, reclassering, justitie, gemeente en relevante hulpinstanties. Dit gaat vooral over de Zeer Actieve Veelplegers en Stelselmatige Daders (er zijn gewoon teveel ‘gewone’ veelplegers!). Van al die mensen wordt een zgn. ‘ketendossier’ bijgehouden.
De risico’s
Vaak gearresteerd?
Dan kun je op de lijst veelplegers komen! De risico’s
- Grotere kans op langer voorarrest: het beleid van het OM is in principe om je tot aan de rechtszaak te willen vasthouden. Het is aan de rechter commissaris (bewaring 14 dagen) en aan de raadkamer (verlenging 30 – 90 dagen) om hierover te beslissen.
- Hogere straffen: in de richtlijnen van het OM staan specifiek hogere strafeisen genoemd, waarvan natuurlijk kan worden afgeweken en waarover als altijd uiteindelijk de rechter beslist.
- Het toewijzen van een adoptie agent (bij ZA veelplegers en Stelselmatige Daders): het is de bedoeling dat deze je eens in de twee weken een bezoekje brengt. Dit kan in uniform of in burger zijn. Het kan ook zijn dat hij of zij je steeds belt. De bedoeling is dat deze adoptieagent erop aandringt dat je in behandeling gaat, ophoudt met ‘crimineel gedrag te vertonen’, en afspraken met je maakt en deze controleert. De vorderingen worden bijgehouden en besproken. Werk je niet mee, dan kan dit later in je nadeel werken. Er is nog weinig ervaring met gevallen waar zo’n maatregel wordt genomen tegen ‘veelplegende activisten’. Het spreekt voor zich dat in het geval van een overtuigingsdader, zoals politieke activisten weleens worden genoemd, het toewijzen van een agent die de hele tijd in je nek moet gaan hangen weinig resultaat zal halen.
- Het ontvangen van attenties van de politie: denk hierbij aan een ‘leuk’ kaartje rond de december feestdagen, met bijvoorbeeld
de tekst: “We hopen je volgend jaar niet meer in het politiewerk tegen te komen. Mocht dat wel zo zijn, dan kan je rekenen op onze bijzondere aandacht!!” - Maatregel Inrichting Stelselmatige Daders (ISD): De ISD was vroeger SOV, strafrechtelijke opvang verslaafden, en inmiddels al geruime tijd: ISD.
Met een wijziging van de richtlijnen van het OM m.i.v. juli 2009 is de weg naar ISD geopend voor iedereen met het stempel ‘Stelselmatige Dader’ doordat de noodzaak van een behandelplan is verdwenen. Was het voorheen nog de bedoeling om mensen tijdens de ISD te ‘behandelen’ (al kwam ook dat er niet vaak van), nu is het zo dat de ISD in eerste instantie vooral als doel heeft: het voorkomen van recidive. Met een wijziging van de richtlijnen van het OM met ingang van 1 januari 2014 betekent dit twee jaar opsluiten om van je af te zijn. In artikel 38m van het wetboek van strafrecht in combinatie met de door het openbaar ministerie opgestelde beleidsregels (richtlijn voor strafvordering bij meerderjarige veelplegers-www.om.nl) staan de criteria voor ISD nader omschreven. Een ISD maatregel is geen straf en wordt niet afgetrokken van het voorarrest! Dit betekent dat wanneer je in beroep gaat tegen het opleggen van de ISD maatregel, je in voorarrest blijft en dit bij een veroordeling tot ISD in hoger beroep niet wordt afgetrokken van de twee jaar ISD! Hetzelfde geldt voor cassatie. Hierdoor is in feite de weg naar de hogere rechter afgesneden. Krijg je géén ISD en heb je in voorarrest gezeten? Dan is de kans groot dat de onvoorwaardelijke gevangenisstraf die je krijgt gelijk is aan de duur van het voorarrest, om schadeclaims te vermijden.
ISD zonder behandeling wordt genoemd: kale ISD. Het regime waarin je zit is vergelijkbaar met een Huis van Bewaring (HvB) regime en dat betekent: veel ‘achter de deur’. Vergelijk dit met een straf van twee jaar die je uitzit in een gevangenisregime, dan zul je begrijpen dat de ISD’er veel slechter af is. Werk is overigens wèl verplicht. Bij ISD kun je ook geen aanspraak maken over een voorwaardelijke invrijheidstellling.
De ISD inrichtingen zijn afdelingen in gewone gevangenissen. Voor vrouwen is er slechts één: in Zwolle.
De categorieën en de consequenties:
Veelpleger
Je wordt betiteld als veelpleger als je in ‘je hele criminele carrière’ 10 antecedenten of meer hebt, waarvan 1 in het afgelopen of lopende jaar.
Een antecedent is een misdrijf waarvoor je bent opgepakt en waarvan de zaak is doorgestuurd naar justitie. Sepots tellen niet mee. Vrijspraken wel! Een misdrijf is alles wat in het tweede boek van het wetboek van strafrecht staat, te weten de artikelen 92 t/m 423. Het hoeft hier niet te gaan om zgn. ‘VH (voorlopige hechtenis) misdrijven’, misdrijven waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan.
Er worden meer mensen gekwalificeerd als veelpleger. Er gebeurt in de praktijk nog weinig of helemaal niets mee. De richtlijn strafvordering bij meerderjarige veelplegers t.a.v. veelplegers luidt officieel: bij lichtere feiten kan een maand onvoorwaardelijk worden geëist, bij zwaardere feiten twee.
Zeer Actieve Veelpleger
Je wordt betiteld als Zeer Actieve Veelpleger (ZA-veelpleger) als je in de afgelopen 5 jaar 10 antecedenten of meer hebt waarvan 1 in het afgelopen of het lopende jaar. Van de ZA-veelplegers zijn er al een heel stuk minder. Als je pech hebt woon je in een politieregio waar er helemaal niet zoveel zijn. De kans dat je komt bovendrijven als ZA-veelpleger wordt dan groot. Het is voor zover bekend 1 activiste overkomen om als zodanig te worden geregistreerd en die heeft er ook last van. De richtlijn strafvordering bij meerderjarige veelplegers t.a.v. ZA-veelplegers luidt officieel: bij lichtere feiten kan twee maanden onvoorwaardelijk worden geëist, bij zwaardere drie.
Stelselmatige Dader
Je wordt betiteld als Stelselmatige Dader als je een ZA-veelpleger bent en bovendien in de afgelopen vijf jaar drie onherroepelijke veroordelingen hebt wegens een misdrijf tot een werkstraf en/of gevangenisstraf. De straffen moeten dan ook al ten uitvoer gelegd zijn. Ben je zo’n Stelselmatige Dader, en wordt je opgepakt voor een ‘VH (voorlopige hechtenis) -misdrijf’, dan kan de OvJ besluiten om ISD te vorderen. Er treedt dan een hele machinerie in werking, de reclassering wordt erbij gehaald, je ‘ketendossier’, en je moet erop rekenen dat je tot aan de zitting in voorarrest blijft.
Geen ISD? De richtlijn strafvordering bij meerderjarige veelplegers t.a.v. ZA-veelplegers luidt dan officieel: bij lichtere feiten drie maanden onvoorwaardelijk, bij zwaardere zes.
De praktijk
Hoewel je altijd rekening moet houden met het worst-case-scenario: vooral bij massa arrestaties ziet de politie nogal eens wat over het hoofd of komt tijd te kort, en computersystemen zijn niet altijd goed op elkaar aangesloten. Het kan dus zijn dat je mazzel hebt en dat politie en justitie de aantekening niet zien. Advocaten betwijfelen of het justitie wel gaat lukken om activisten die het hebben gebracht tot de aanduiding ‘stelselmatige dader’ de ISD maatregel te laten opleggen, omdat het niet in overeenstemming is met ‘de geest van de wet’. De politieke situatie is daarentegen zeer in het nadeel van iedereen die in aanraking komt met justitie.
Het kan zijn dat je er aanvankelijk weinig van merkt, totdat je een kerstkaartje krijgt, of er een rood stempel VEELPLEGER op het dossier van een strafzaak zit. Wil je voor die tijd weten of je hiermee te maken kunt krijgen, pak dan de justitiële documentatie erbij en tel je ‘antecedenten’. Kom je er niet uit, vraag het je advocaat!
Tips
- Algemeen: bij arrestatie wegens een VH(voorlopige hechtenis) misdrijf: sta je geregistreerd als veelpleger, zeer actieve veelpleger, stelselmatige dader: geef dan niet je naam, zorg dat je geen ID bij je hebt. Vooral bij arrestaties met meer mensen, kun je dan de dans ontspringen doordat ze het niet, of te laat, ontdekken. Zo kun je voorkomen dat je langer in voorarrest wordt gehouden. Ga er nooit van uit dat ze overal alles kunnen inzien! Het komt zelfs wel eens voor dat bekenden van de politie ondanks alles helemaal niet worden geïdentificeerd. Dat scheelt weer een antecedent…
- In verband met ISD: Rechtszaken: om te voorkomen dat je
terecht komt in de kwalificatie ‘stelselmatige dader’: ga altijd in hoger beroep bij zaken vanwege een misdrijf waarbij een werkstraf of gevangenisstraf is opgelegd. Zo vertraag je de opbouw van die drie onherroepelijke vonnissen in vijf jaar. Traineer de rechtszaken door getuigen op te roepen, te wraken, uitstel te vragen omdat je op vakantie bent of ziek etc. - Straffen: traineer de ten uitvoer legging. Zo kun je vertragen of zelfs voorkomen dat je binnen vijf jaar drie tenuitvoergelegde vonnissen hebt staan.
Lukt het allemaal niet of kom je na lang rekken toch nog te zitten met het risico van ISD: zorg voor een goeie advocaat, liefst een die dit soort zaken als specialisme heeft.
Terug naar Inhoudsopgave